“Κωνσταντίνου και Ελένης” με… άρωμα Ιαπωνίας

από τη Δέσποινα Καγκαρά

Μπορώ ήδη να φανταστώ το γέλιο (ή την απορία) που έχει δημιουργήσει ο τίτλος του σημερινού άρθρου, γι’ αυτό σπεύδω να εξηγήσω. Μείνετε, θα βγάλει νόημα.

Ως άτομο που έχει ξοδέψει εργατοώρες παρακολουθώντας Κωνσταντίνου και Ελένης, έχω εντρυφήσει τόσο στις λεπτομέρειες του, ώστε να μπορώ να πω με βεβαιότητα πως το Κ&Ε είναι κάτι παραπάνω από μία απλή κωμική σειρά ˙ εκτός του ότι κοντεύει να γίνει κάτι σαν λαϊκός μύθος πλέον, έπειτα από τις τόσες φορές που το έχουμε δει σε επανάληψη, αλλά και από τους άπειρους «καμένους» φανς που έχει αποκτήσει ανά τα χρόνια (μία εκ των οποίων είμαι κι εγώ), παράλληλα το Κωνσταντίνου και Ελένης μπορεί να θεωρηθεί μια κοιτίδα γνώσης του πολιτισμού.

Και δεν αστειεύομαι εδώ ˙ είναι πάρα πολλές οι φορές που στη σειρά γίνονται αναφορές σε έργα και δημιουργούς του παγκόσμιου καλλιτεχνικού ρεπερτορίου, είτε πρόκειται για κλασσικά αριστουργήματα είτε ακόμη και για πολιτιστικά δρώμενα της εποχής.

Συνδυάζοντας τη λαϊκή κουλτούρα με τις καλές τέχνες, το Κ&Ε κατορθώνει μέσα σε μία, κατά τ’ άλλα απλοϊκή, σειρά να χωρέσει τόσες αναφορές για θέατρο, κινηματογράφο, μουσική, λογοτεχνία (και ένα σωρό ακόμη μορφές τέχνης) που δεν έχουμε συναντήσει  ούτε στο σχολείο.

Έτσι, λοιπόν, η Ιαπωνία, ως μία χώρα με τεράστια ιστορία και πλούσιο πολιτισμό (που ουκ ολίγες φορές έχει επηρεάσει τη Δύση), δε θα μπορούσε να λείπει από την εξίσωση του Κωνσταντίνου και Ελένης. Γι’ αυτό, πάμε να δούμε αναλυτικά όλες τις φορές που ακούσαμε για την Ιαπωνική κουλτούρα, μέσα από την αγαπημένη σειρά.

Η Ιαπωνία με τη ματιά του Κωνσταντίνου και Ελένης 

1. Επεισόδιο 22, «Η φάρμα των ζώων»[1]

Η πρώτη εμφάνιση του guest χαρακτήρα (και προσωπικού μου αγαπημένου), Γιάννη Μαυρέα[2], τον οποίο ξαναβλέπουμε και στο «Ένα αστέρι γεννιέται». Σε αυτό το επεισόδιο, ο λατρεμένος σκηνοθέτης αρνείται την πρόταση της Ελένης για ραντεβού, καθώς, όπως λέει, έχει να παρακολουθήσει ένα σεμινάριο για το θέατρο Νο!

Όσοι διαβάζετε εδώ, λογικά ήδη γνωρίζετε το θέατρο Νο (Noh ή  Nō), μία από τις πιο διάσημες μορφές θεάτρου στην Ιαπωνία, γνωστού για τις παραδοσιακές φορεσιές και τις μάσκες που χρησιμοποιούν οι ηθοποιοί του. Χρονολογείται από τον 14^ο αιώνα, ενώ, εκτός από ψυχαγωγικό, έχει και λατρευτικό χαρακτήρα.

Παράσταση θεάτρου Noh (Sado, Ιαπωνία)

Έπειτα από αυτό, θα ήταν ποτέ δυνατόν ο, ταγμένος στην τέχνη του θεάτρου, Γιάννης Μαυρέας να χάσει την ευκαιρία να διδαχθεί για το Νο; Φυσικά και όχι. Πρώτα η τέχνη και ύστερα όλα τ’ άλλα…

2. Επεισόδιο 39, «Το μωρό της Ρόζμαρι, β’ μέρος»

Σε αυτό το επεισόδιο , η κρυφή ερωμένη του Μάνθου από τη Γαλλία, Ρόζμαρι, έχει φέρει τα πάνω κάτω στην παρέα με την “εγκυμοσύνη” της. Μόλις, λοιπόν, η Πέγκυ μαθαίνει ότι πατέρας του παιδιού είναι ο δεσμός της, στήνει ένα μικρό σκηνικό ζήλειας, με τη βοήθεια των φίλων της. Έτσι, βάζει τον Νικόλα να υποδυθεί το νέο της έρωτα, λέγοντάς του πως τον θέλει πειστικό, σαν να βρίσκονται στην Αυτοκρατορία των Αισθήσεων.

Εδώ πάμε σε πιο «βαριά» πράγματα, καθώς η εν λόγω ταινία των 70s, σκηνοθετημένη από τον Ιάπωνα Nagisa Oshima (Merry Christmas Mr. Lawrence), είναι μία από τις πλέον χαρακτηριστικές του παγκόσμιου σινεμά, γνωστή για τον ωμό ρεαλισμό και τις έντονες ερωτικές σκηνές της. Μάλιστα, δύο χρόνια μετά την Αυτοκρατορία των Αισθήσεων (In the Realm of the Senses, 1976), ο σκηνοθέτης κυκλοφορεί την Αυτοκρατορία του Πάθους (Empire of Passion, 1978), στο ίδιο περιεχόμενο, ωστόσο με διαφορετική ιστορία και χαρακτήρες αυτή τη φορά.

3. Επεισόδιο 59, «Σεισμοί, Λοιμοί και Κατακουζηνοί»

Ραφτόπουλος Αντώνης. Αυτό είναι το όνομα που σκαρφίζεται ο μικροκομπιναδόρος φίλος της Ελένης, ο οποίος παρουσιάζεται σαν σεισμολόγος για να διώξει τον Κωνσταντίνο από το αρχοντικό, με το πρόσχημα ενός (υποτιθέμενου) επερχόμενου σεισμού.

Μαντέψτε με ποιόν, μέγα, Ιάπωνα “σεισμολόγο” υποτίθεται ότι συνεργάζεται ο κος Ραφτόπουλος: Μα φυσικά, με τον Akira Kurosawa! Βέβαια, όσο είναι ο Ραφτόπουλος σεισμολόγος άλλο τόσο είναι και ο Kurosawa, καθώς το όνομα Akira Kurosawa ανήκει ίσως στον διασημότερο σκηνοθέτη της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου και έναν από τους σημαντικότερους του 20^ου αιώνα.

Ο Kurosawa, από τη δεκαετία του 1940 ως το θάνατό του, το 1998, σκηνοθέτησε μερικές από τις πιο γνωστές ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου, όπως οι: Seven Samurai (1954), Rashomon[3] (1950), Dreams (1990) κ.α. Μάλιστα, οι ταινίες που ο ίδιος ολοκλήρωσε σε μεγαλύτερη ηλικία, και ειδικά από τη δεκαετία του 1980 και μετά, είναι πολύ χαρακτηριστικές για τα χρώματα αλλά και την ατμόσφαιρα που δημιουργούν με τα πλάνα τους (όπως τo Dreams).

Σκηνή από την ταινία “RAN” (Akira Kurosawa, 1985)

Στο σημείο αυτό, έχουμε να παραθέσουμε και μία ερμηνεία που κάποιοι σινεφίλ φανς του  Κ&Ε έχουν ήδη παρατηρήσει. Ο Ραφτόπουλος Αντώνης, στη συζήτησή του με τον Κατακουζηνό, λέει ότι είναι ο εφευρέτης του περίφημου ΡΑΝ, το οποίο έχει πάρει το όνομά του από τον ίδιο (Ραφτόπουλος ΑΝτώνης= ΡΑΝ). Το ενδιαφέρον σε αυτήν την υπόθεση είναι πως μία από τις πιο σημαντικές ταινίες του Kurosawa ονομάζεται RAN. Πρόκειται για ιστορική, πολεμική ταινία, με χρώματα μοναδικά και σκηνές που κόβουν την ανάσα, η οποία κυκλοφόρησε το 1985, έπειτα από γυρίσματα πολλών μηνών.

Για να είμαι ειλικρινής, δεν ξέρω κατά πόσον η αναφορά ΡΑΝ και Akira Kurosawa ήταν εσκεμμένη στο Κ&E, όμως εάν αυτή η ερμηνεία ευσταθεί, πραγματικά αξίζουν συγχαρητήρια σε όποιον έκανε τη σύνδεση.

4. Επεισόδιο 57, «Κωνσταντίνος ο Πολιτευόμενος»  

Πρόκειται για επεισόδιο που σχολιάζει έντονα την πολιτική επικαιρότητα των 90s, καθώς πραγματεύεται το ζήτημα των εκλογών. Σε μία σκηνή, λοιπόν, όπου γίνεται αναφορά στον τότε πρωθυπουργό, Κωνσταντίνο Σημίτη, ο Κατακουζηνός πετάει μια ατάκα για τη Μαντάμ(α) Μπάτερφλαϊ, τη γνωστή όπερα του Τζάκομο Πουτσίνι.

Το έργο, αν και Ιταλικό, διαδραματίζεται στην Ιαπωνία (συγκεκριμένα στο Ναγκασάκι), με πρωταγωνίστρια μία νεαρή γκέισα, την Τσο-Τσο Σαν, ή αλλιώς Μπάτερφλαϊ (=πεταλούδα). Στενά συνυφασμένη με την Ιαπωνική κουλτούρα, η Μαντάμ Μπάτερφλαϊ πρωτοπαρουσιάστηκε στις αρχές του περασμένου αιώνα και αποτελεί, ως και σήμερα, μία από τις διασημότερες όπερες του παγκόσμιου ρεπερτορίου.

Και με την Μπάτερφλαϊ ολοκληρώνεται το σημερινό μας αφιέρωμα, το οποίο ελπίζουμε να σας διασκέδασε και να σας έκανε να εκτιμήσετε λίγο περισσότερο το Κωνσταντίνου και Ελένης, μία σειρά που δε σταματά να εκπλήσσει, όσες φορές κι αν τη δούμε. Μέχρι και άρθρο στο GO Radio έβγαλε ˙ ε, πόσα να δώσει πια;

[1] Ήδη από τους τίτλους των επεισοδίων βλέπουμε αναφορές σε γνωστά έργα: Η «φάρμα των ζώων» είναι μυθιστόρημα του Τζορτζ Όργουελ, «Το μωρό της Ρόζμαρι» είναι τίτλος ταινίας της δεκ. του 1960 με τη Μία Φάροου, ενώ ο «Κωνσταντίνος ο Πολιτευόμενος» λογικά είναι αναφορά στην ελληνική ταινία «Θανασάκης ο Πολιτευόμενος», με την Άννα Συνοδινού και τον Ντίνο Ηλιόπουλο.

[2] Το ρόλο του ιδιότροπου και λίγο «ψωνισμένου» σκηνοθέτη υποδύθηκε εξαιρετικά ο ηθοποιός  Σωτήρης Βάγιας, οποίος δυστυχώς έχει φύγει από τη ζωή.

[3] Η μόνη που έχω δει εγώ και την οποία προτείνω ανεπιφύλακτα.