από τη Μυρτώ Κορωνιού

Όλοι μας κάποια στιγμή έχουμε βρεθεί σε ένα μουσείο ή μια γκαλερί τέχνης και έχουμε περάσει μερικά λεπτά μπροστά από έναν ωραίο πίνακα. Ένα σαγηνευτικό τοπίο, ένα άκρως λεπτομερές πορτραίτο, ένα δωμάτιο, ακόμη και ένας λευκός καμβάς μπορούν να μας βάλουν σε σκέψεις και να μας προβληματίσουν. Ωστόσο, θα κοιτούσαμε με το ίδιο ενδιαφέρον και θα νιώθαμε το ίδιο δέος εάν βλέπαμε έναν πίνακα που απεικόνιζε ένα πτώμα σε αποσύνθεση;

Το Kusōzu είναι μια μορφή τέχνης που απεικονίζει την ανθρώπινη αποσύνθεση. Μακάβριο, το γνωρίζω, αλλά δεν ξέρω για εσάς, πάντως εγώ το λάτρεψα ήδη. Fasten your seatbelts και πάμε να μάθουμε μερικά πράγματα για το Kusōzu.

Πιο συγκεκριμένα, το Kusōzu ή αλλιώς “πίνακας των εννέα σταδίων της αποσύνθεσης” είναι πίνακες ζωγραφισμένοι με νερομπογιά που απεικονίζουν λεπτομερώς την αποσύνθεση ενός πτώματος, συνήθως γυναίκας,  και ήταν αρκετά δημοφιλείς από τον 13^ο έως και τον 19^ο αιώνα. Κατά τον Βουδισμό, ο θάνατος είναι «ο μεγαλύτερος από όλους τους δασκάλους» μιας και διδάσκει την ταπεινότητα, καταστρέφει τη ματαιοδοξία και την υπερηφάνεια, και καταδεικνύει τη θνητότητα του ανθρώπου. Όλοι κάποια στιγμή θα πεθάνουμε και όσο νωρίτερα το συνειδητοποιήσουμε, τόσο καλύτερα μπορούμε να διαμορφώσουμε και να αδράξουμε τη ζωή μας έως εκείνη τη στιγμή.

Ένα από τα νωρίτερα παραδείγματα αυτής της τέχνης είναι ένας πάπυρος επονομαζόμενος Kusōshi emaki, του οποίου η μετάφραση σημαίνει “εικονογραφημένος πάπυρος του ποιήματος των εννέα σταδίων της αποσύνθεσης του πτώματος” και χρονολογείται περίπου στον 14^ο αιώνα. Ο πάπυρος αυτός περιέχει δέκα εικόνες που απεικονίζουν τον θάνατο και την αποσύνθεση της αριστοκρατικής καταγωγής ποιήτριας Ono no Komachi.

«Σκοπός αυτών των έργων είναι να καταδείξει τις συνέπειες της προσωρινότητας και της ακάθαρτης φύσης της ανθρώπινης μορφής, ειδικά της γυναικείας», γράφει ο Gail Chin. «Η εικονογραφική χρήση προσαρμόζεται σε βουδιστικό διαλογισμό στο πτώμα, με σκοπό να ενσταλάξει μια βαθιά αίσθηση αποστροφής για το ανθρώπινο σώμα, ιδιαίτερα εκείνο του αντίθετου φύλου, έτσι ώστε ο μοναχός ή ο λατρευτής να μην πειρασθεί από τη σάρκα και να συνειδητοποιήσει την ανικανότητα του σώματος, ειδικά του δικού τους, και να το εγκαταλείψει. "

Στον Βουδισμό, η υπέρβαση της σεξουαλικής επιθυμίας είναι ένα απαραίτητο βήμα προς την επίτευξη της φώτισης. Δεδομένου ότι το γυναικείο σώμα ήταν πηγή επιθυμίας για τους άνδρες, ο διαλογισμός σε ένα αποσυντιθέμενο πτώμα έγινε μια μορφή θεραπείας αποστροφής για τους βουδιστές μοναχούς. Όχι μόνο οι άνδρες, αλλά και οι γυναίκες κλήθηκαν να διαλογιστούν στις αποκρουστικές πτυχές του σώματός τους.

Η χρήση του γυναικείου πτώματος ως εργαλείο για την περιφρόνηση του σώματος του ατόμου, έχει μια μακρά παράδοση στη βουδιστική λογοτεχνία που χρονολογείται από τα μεσαιωνικά χρόνια. Ωστόσο, η οπτική απεικόνιση αυτού του θέματος είναι μια ειδικά ιαπωνική προσαρμογή.

Μερικοί σύγχρονοι μελετητές έχουν ερμηνεύσει την αποκλειστική χρήση γυναικείων πτώσεων στο είδος Kusōzu, ως απόδειξη της επικράτησης της μισογυνίας στην ιαπωνική βουδιστική σκέψη. Ωστόσο, o Gail Chin αρνείται αυτόν τον ισχυρισμό υποστηρίζοντας ότι επειδή το γυναικείο σώμα χρησιμοποιείται για να διδάξει ένα από τα πιο σημαντικά μαθήματα βουδισμού, πρέπει να εκτιμηθεί εγγενώς ως εκπροσώπηση της βουδιστικής αλήθειας.

Kasozu

Πηγές:

“The Gender of Buddhist Truth: The Female Corpse in a Group of Japanese Paintings” by Gail Chin, Japanese Journal of Religious Studies, Vol. 25, No. 3/4 (Fall, 1998), pp. 277-317 (41 pages), Published By: Nanzan University. https://www.jstor.org/stable/30234031

“The Composition of Decomposition: The Kusōzu Images of Matsui Fuyuko and Itō Seiu, and Buddhism in Erotic Grotesque Modernity” by Elizabeth Tinsley, Journal of Asian Humanities at Kyushu University. 2, pp.15-45, 2017-03. http://hdl.handle.net/2324/1806128

Strangeremains.com