από τον Παναγιώτη Νηφόρο

---

Ακόμη ένα ταξίδι στο χρόνο στο έντυπο αρχειακό υλικό που διαθέτω, αυτή τη φορά σε “εκτός gaming περιβάλλον” και πιο συγκεκριμένα, στο πρώτο τεύχος του περιοδικού 01, του Στάθη Τσαγκαρουσιάνου (σήμερα εκδότης της LIFO) που κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 1993.

Στα περιεχόμενά του ανακαλύπτουμε ένα ενδιαφέρον άρθρο του Άλκη Γαλδαδά με τίτλο “Μίλα μου γιαπωνέζικα”. Δεν πραγματεύεται τίποτα άλλο παρά το πώς η Ιαπωνική γλώσσα εισβάλλει βαθμιαία στη Δύση. Στην καθημερινότητά μας εισάγονται διάφορες λέξεις από την Ιαπωνία και χρησιμοποιούνται απ’ όλους εμάς, άτομα διαφορετικής κουλτούρας. Αρχίζουν να γίνονται οικείες σε εμάς μετά την εισβολή και την κυριαρχία των εμπορικών κολοσσών όπως η Sony, η Mitsubishi, η Subaru… λέξεις Καραόκε, Μπονζάι, Καμικάζι, Χαρακίρι, Sushi, Τσουνάμι, Manga…

Έτσι εμφανίζονται στον τύπο ως λέξεις αυτούσιες, αμετάφραστες που χρησιμοποιούνται αβίαστα, χωρίς κανέναν ενδοιασμό, παρά τον σχετικό ασιατικό εξωτισμό που αποπνέουν.

Ας σταχυολογήσουμε κάποιες από αυτές: 

Καμικάζι: συνώνυμη με τους μαχητές - πολεμιστές αυτοκτονίας, που παραπέμπει ιστορικά στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στους πιλότους που αναλάμβαναν αποστολές αυτοκτονίας, οι οποίοι αποκαλούνται έτσι, ενώ κυριολεκτικά σημαίνει «Θεϊκός Άνεμος».

Η ίδια λογική υπαγορεύει τη λέξη χαρακίρι που σημαίνει σκίσιμο της κοιλιάς και εξεντερισμό, σαφώς η απόλυτη τελετουργία. Χαρακίρι διαμαρτυρίας επέλεξε και ο γνωστός συγγραφέας Yoko Mishima το 1970 μπροστά στα έκπληκτα μάτια των ανώτατων υπαλλήλων στο υπουργείο εθνικής άμυνας, διαμαρτυρόμενος για την έκπτωση του έθνους, του ιαπωνικού μεγαλείου και ήθους.

Αρκετές ακόμη ταινίες και σειρές μάς υπενθυμίζουν τις βαθμίδες στη στρατιωτική ιεραρχία που αποδίδονται με τις λέξεις σογκούν (shogun) και σαμουράι (samurai), ονομασίες για τον στρατιωτικό διοικητή ή δικτάτορα. Ας θυμηθούμε τη μίνι σειρά Shogun: Ο μεγάλος σαμουράι του 1980 με τον Richard Chamberlain, όπως επίσης και το The Last Samurai με τον Tom Cruise, το 2003. 

Στη συγκεκριμένη σελίδα βλέπουμε απόκομμα γνωστής αθλητικής εφημερίδας με πηχυαίους τίτλους, το αποτέλεσμα ενός συγκλονιστικού αγώνα στο στάδιο Καραϊσκάκη, όπου ο Ολυμπιακός, αν και νικά, χάνει την πρόκριση από την Τενερίφη στο κύπελλο UEFA τη σεζόν 93-94, εξαιτίας της «αυτοκτονικής» άμυνας της ομάδας. Και μια φωτογραφία από τη σειρά Shogun που είχε αποκτήσει μεγάλη απήχηση τη δεκαετία του ’80.

 

Στη χώρα της εσωτερικότητας και της φιλοσοφικής γαλήνης, μια λέξη που συχνά χρησιμοποιούμε είναι το Ζεν, μια από τις ιαπωνικές εκδοχές του βουδισμού που αναζητεί την ενορατική σύλληψη του κόσμου.

Παρά την αναζήτηση της εσωτερικής ισορροπίας και αρμονίας, η φύση είναι ιδιαίτερα ανήσυχη στην ιαπωνική γη που λόγω της σεισμικότητάς της, ακόμη και με τη γλώσσα, όχι μόνο προσπαθεί να αποτυπώσει αυτή την παραξενιά της φύσης, αλλά και να την δαμάσει. Έτσι γεννιέται το τσουνάμι (Μεγάλο κύμα στο Λιμάνι) που όλοι ξέρουμε και χρησιμοποιούμε ευρέως ως παλιρροϊκό μετασεισμικό κύμα.  

Η Ιαπωνία μας εφοδιάζει και με τη δική της κουζίνα, αφού η παράδοση που εδραιώνεται με την κοσμοθεωρία του Κομφούκιου, επισημαίνει ότι ένα από τα πράγματα που πρέπει να προσέχουμε στη ζωή μας είναι οι τροφές που περνούν μέσα στο σώμα μας. Έτσι μπαίνει στη ζωή μας το σούσι (sushi), τυπικό ιαπωνικό φαγητό που περιέχει κομμάτια ωμού ψαριού σερβιρισμένα με μπάλες ρυζιού εμποτισμένες με ξύδι.

Ας μην ξεχνάμε στον χώρο της τέχνης το Καμπούκι, το παραδοσιακό είδος θεάτρου όπου οι ηθοποιοί εμφανίζονται με μάσκες, χωρίς διαλόγους, όπως και το θέατρο Νο.

Το καραόκε (Karaoke) γεννήθηκε το 1972 σε ένα μπαρ του Kobe, όπου μια ανύπαρκτη ορχήστρα συνόδευε ένα μοναχικό τραγουδιστή. Κυριολεκτικά σημαίνει γυμνή ορχήστρα. Ο καθένας μπορεί να τραγουδήσει παρέα με το μικρόφωνό του, συνοδευόμενος από ένα μουσικό βίντεο της αρεσκείας του. Η πιο καλά πολιτογραφημένη λέξη στο καθημερινό μας λεξιλόγιο.

Ας μην ξεχνάμε και τον Godzilla, το τέρας της ιαπωνικής science fiction της δεκαετίας του ’50, μια διασταύρωση γορίλλα και φάλαινας, που σήμερα έχει γίνει συνώνυμο κάθε υπερμεγέθους τέρατος. 

Ας θυμηθούμε και το bonsai, το νανοποιημένο δέντρο, μετά από πολλές διασταυρώσεις, χαριτωμένο, αλλά καχεκτικό, όπως τα πόδια των κοριτσιών που τα έδεναν σφιχτά για να μην μεγαλώσουν, καλύπτοντας ίσως κάπως έτσι την τάση κυριαρχίας των πάντοτε ηρώων ανδρών.

Τον Ιούνιο του 1989 κυκλοφορεί στη δισκογραφία το ντεμπούτο album της Σουηδέζας Neneh Cherry «Raw Like Sushi», το οποίο περιελάμβανε τη μεγάλη επιτυχία «Buffalo Stance».

 

Ας κλείσουμε με τα αγαπημένα μας manga, πολυσέλιδα περιοδικά κόμικς με τεράστια απήχηση τόσο στην πατρίδα τους, τη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου, όσο και ευρύτερα στον κόσμο.

 

 

Πηγή:

Περιοδικό 01 τεύχος 1, Δεκέμβριος 1993 | Μίλα μου γιαπωνέζικα